Η αντικατάσταση του Πρωθυπουργού ως ιδιότυπη πρόταση δυσπιστίας ή ως μέσο πρόληψης κρίσεων; Σκέψεις για την αναθεώρηση του άρθρου 38 παρ. 2 Συντ. στον τόμο: Γ. Παπαδημητρίου (επιμ.), Αναθεώρηση του Συντάγματος και εκσυγχρονισμός των θεσμών, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2000, σελ. 189-207.

στον τόμο: Γ. Παπαδημητρίου (επιμ.), Αναθεώρηση του Συντάγματος και εκσυγχρονισμός των θεσμών, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2000, σελ. 189-207.

Με τη ρύθμιση του άρθρου 38 παρ. 2 Συντ., όπως διαμορφώθηκε μετά την αναθεώρηση του 1986, επιχειρείται εν πρώτοις η ρητή διαφοροποίηση της παραίτησης της Κυβέρνησης από την οφειλόμενη σε προσωπικούς λόγους παραίτηση του Πρωθυπουργού, καθώς και από την «έκλειψή» του. Επιπλέον, εισάγεται διαφοροποίηση ως προς τη διαδικασία ανάδειξης του νέου Πρωθυπουργού, σε σχέση με τη διαδικασία που προβλέπεται από το άρθρο 37 Συντ.
Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται κατ’ αρχάς η αναγκαιότητα αναθεώρησης της κρίσιμης διάταξης, με γνώμονα την επισήμανση των ελλειμμάτων, των αδυναμιών και των ερμηνευτικών δυσχερειών που παρουσιάζει. Στη συνέχεια, με γνώμονα συγκεκριμένα κριτήρια συνταγματικής πολιτικής, επιχειρείται η πραγμάτευση των εναλλακτικών λύσεων για την αναθεώρησή της. Τέλος, στο πλαίσιο των συμπερασμάτων, προτείνεται μια νέα διατύπωση του άρθρου 38 παρ. 2 Συντ.
Στη ratio της διάταξης του άρθρου 38 παρ. 2 Συντ. καταγράφονται η επίτευξη κυβερνητικής σταθερότητας, η αδιατάρακτη, χωρίς παρεμβάσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας ή περιττές διαδικασίες ανάδειξη νέας Κυβέρνησης και η ομαλή συνέχιση της θητείας της Βουλής. Η συμπερίληψη στην περιπτωσιολογία της διάταξης και της αδυναμίας του Πρωθυπουργού να ασκεί τα καθήκοντά του εξυπηρετεί αναμφίβολα τον σκοπό της διάταξης.
Από την πραγμάτευση του ζητήματος της αρμοδιότητας απόφασης για τη συνδρομή των προϋποθέσεων αντικατάστασης του Πρωθυπουργού συνάγεται ότι η αποτροπή μιας αλυσιτελούς διαδικασίας οιονεί πρότασης μομφής από τη Βουλή προϋποθέτει τη συναίνεση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος στο οποίο ανήκει ο Πρωθυπουργός. Μόνον αν οι βουλευτές της πλειοψηφίας κρίνουν ότι επιβάλλεται αντικατάσταση του Πρωθυπουργού, αποφεύγεται το ενδεχόμενο ρήξης στους κόλπους της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, την οποία θα μπορούσε να επιφέρει η σύμπραξη ενός τμήματος των βουλευτών της συμπολίτευσης με την αντιπολίτευση. Επίσης, μόνον αν ληφθεί απόφαση από την κοινοβουλευτική ομάδα διασφαλίζεται ότι θα αποφευχθεί στη Βουλή η πολιτική πόλωση, που θα λειτουργούσε ανασχετικά για την υπερψήφιση από τους βουλευτές της συμπολίτευσης της πρότασης αντικατάστασης του Πρωθυπουργού.