Die sozialen Grundrechte zwischen zwei Verfassungskulturen: Das Beispiel Polens. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Δικαιώματα του Ανθρώπου”, τεύχος 11/2001, σελ. 659-668.

δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Δικαιώματα του Ανθρώπου", τεύχος 11/2001, σελ. 659-668.

Ο κοινός ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι, κατά τον γερμανό δημοσιολόγο P. Haberle, ένα σύνολο νομικών αρχών, που στοιχειοθετεί τον τύπο του συνταγματικού κράτους. Ωστόσο, πίσω από την προβαλλόμενη ενότητα του ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού συνυπάρχουν και αλληλοσυγκρούονται τουλάχιστον δύο διαφορετικές πρωταρχικές αντιλήψεις με τις οποίες γίνεται νοητό το Σύνταγμα και η λειτουργία του. Αυτές οι αντιλήψεις φαίνεται να αντιστοιχούν και να παραπέμπουν από τη μια πλευρά στις θέσεις σχετικά με την τυπική, ελλειπτική και διαδικαστική νομιμοποίηση του σύγχρονου κράτους και από την άλλη πλευρά σε εκείνη τη θεωρία που συνδέει την πολιτική νομιμοποίηση με ουσιαστικά κριτήρια.
Στην ευρωπαϊκή νομική παράδοση και τον ευρωπαϊκό συνταγματικό πολιτισμό, εκτός από τους διαφορετικούς αυτούς τύπους Συνταγμάτων σε σχέση με το ρυθμιστικό τους αντικείμενο, συνυπάρχουν επίσης δύο διαφορετικές αντιλήψεις σε σχέση με τη νομική δεσμευτικότητα του Συντάγματος. Η συνύπαρξη στον ευρωπαϊκό συνταγματικό πολιτισμό του Συντάγματος-προγραμματικής αρχής με το νομικά δεσμευτικό Σύνταγμα αποτυπώνεται ιστορικά και σε συγκεκριμένα δυτικά Συντάγματα, όπως για παράδειγμα στο ισπανικό και στο πορτογαλικό.
Στο άρθρο υποστηρίζεται ότι τα κοινωνικά δικαιώματα αποτελούν το πεδίο όπου κατ’ εξοχήν τέμνονται οι δύο διαφορετικές αντιλήψεις περί Συντάγματος, οι δύο διαφορετικές όψεις του ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού. Το Πολωνικό Σύνταγμα, τουλάχιστον στο κρίσιμο πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων, πέτυχε μια αρμονική σύζευξη των δύο αυτών συνταγματικών πολιτισμικών αντιλήψεων.