Verso il Costituzionalismo del Rischio (Πρόλογος του καθηγητή Michele Carducci)

(50 σελ., φιλοξενήθηκε στη σειρά «Costituzionalismi Difficili», εκδ. Pensa Editore, Lecce 2005).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ

Η επιστημονική συζήτηση για την κοινωνία του ρίσκου έχει ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του ’60 και κορυφώθηκε στην Ευρώπη μετά την έκδοση του βιβλίου του γερμανού κοινωνιολόγου Ulrich Beck, “Risikogesellschaft” το 1986. Η συζήτηση αυτή δεν λειτούργησε άμεσα ως έναυσμα για την αναζήτηση των επιπτώσεων της κοινωνίας της διακινδύνευσης στους συνταγματικούς θεσμούς, αν και είναι περισσότερο από προφανές ότι οι επιμέρους εκφάνσεις της απασχολούν διαρκώς και εξαιρετικά έντονα τον ερμηνευτή και τον εφαρμοστή των συνταγμάτων αλλά και τον αναθεωρητικό νομοθέτη και όχι μόνο στον ευρωπαϊκό χώρο.
Κεντρική λοιπόν υπόθεση εργασίας αυτής της μελέτης είναι ότι στο πλαίσιο της κοινωνίας της διακινδύνευσης διαμορφώνεται ένας «νέος συνταγματισμός», ένας συνταγματισμός της ανασφάλειας και της δυσπιστίας, προϊόν του οποίου υπήρξε εν πολλοίς και το ελληνικό συνταγματικό διάβημα του 2001. Αυτή η όψη του αναθεωρητικού εγχειρήματος καταγράφεται ως «λανθάνουσα συνταγματική στρατηγική» του αναθεωρητικού νομοθέτη, η οποία προσδιόρισε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και επιλογές του.
Από την προσέγγιση του Συντάγματος του 1975/1986/2001 που προτείνεται στη μελέτη προκύπτει ότι εν τέλει αποτελεί πράγματι ένα νέο Σύνταγμα. Νέο, όχι διότι ανέτρεψε τις «θεμελιώδεις αποφάσεις» και τις αξιακές δεσμεύσεις του συντακτικού νομοθέτη του 1975 ή του αναθεωρητικού του 1986, ούτε απλώς και μόνο διότι σημειώθηκαν τροποποιήσεις σχεδόν στα δύο τρίτα του περιεχομένου του: αλλά διότι εμφορείται από τη λογική του «νέου συνταγματισμού» της κοινωνίας της διακινδύνευσης. Υπό αυτό το πρίσμα η αναθεώρηση του 2001, αν και δεν επέφερε εκ πρώτης όψεως δραματικές μεταβολές, ανέτρεψε ωστόσο εκ βάθρων τον «εσωτερικό ρυθμό» του συνταγματικού κειμένου και τα προαπαιτούμενα για την ανάγνωσή του. και ίσως αυτό να αποτελεί σημαντικότερη μεταρρυθμιστική τομή σε σχέση με οποιαδήποτε ρητή ανατροπή των θεμελιωδών αποφάσεων του επιτυχημένου Συντάγματος του 1975/1986, η οποία άλλωστε δεν θα κόμιζε παρά αναταράξεις στη σταθεροποιημένη πλέον Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία.
Στη μελέτη αυτή γίνεται μία κριτική παρουσίαση των επιπτώσεων της συνταγματικής αναθεώρησης του 2001 με γνώμονα τη συγκριτική προσέγγιση και επιχειρείται η συμπύκνωση των πορισμάτων της μονογραφίας «Ο νέος συνταγματισμός και τα θεμελιώδη δικαιώματα μετά την αναθεώρηση του 2001».