Πανδημία και επιστροφή της Κεντροαριστεράς

Τα Νέα, 23/05/20

 
Έχει ήδη διατυπωθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους το απόφθεγμα ότι «η πανδημία μας έκανε όλους σοσιαλδημοκράτες». Δυστυχώς αυτό δεν είναι ακριβές. Πίσω από την κατασκευή μιας επίπλαστης συναίνεσης απέναντι στον κοινό «πόλεμο» κατά της πανδημίας, ως φυσικού, «απολιτικού» κινδύνου που απειλεί όλους ανεξαιρέτως, λανθάνουν διαχωρισμοί, ανισότητες και αντιθέσεις που συγκαλύπτονται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πανδημίας ως γενικευμένης απειλής κατά της ζωής σε πλανητικό επίπεδο (βλ. Ξ. Κοντιάδης, Πανδημία, βιοπολιτική και δικαιώματα, Καστανιώτης 2020). Άρα η επιστροφή της Κεντροαριστεράς δεν είναι αυτονόητη, αλλά πιο αναγκαία παρά ποτέ. 
Το πρώτο πεδίο στο οποίο ο σοσιαλδημοκρατικός λόγος και οι αντίστοιχες πολιτικές καθίστανται αναγκαίες επιλογές αφορά την αναδιοργάνωση των συστημάτων υγείας. Σύμφωνα με τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη η προαγωγή και η αποκατάσταση της υγείας κάθε ανθρώπου δεν προσεγγίζεται απλώς ως δημόσιο αγαθό, ως δημόσιο συμφέρον συνταγματικής περιωπής που επιτρέπει τον περιορισμό άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων ή θέτει φραγμούς προς τις διοικητικές αρχές κατά την άσκηση διακριτικής ευχέρειας, αλλά μετά τη θέσπιση οργανωμένων υπηρεσιών υγείας κατοχυρώνεται ένα δικαίωμα από το οποίο απορρέουν συγκεκριμένες αξιώσεις για παροχή των υγειονομικών υπηρεσιών.  Ας μην ξεχνάμε ποιος ήταν ο δημιουργός του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Μπροστά στην πανδημία η παροχή των υπηρεσιών αυτών αναγορεύεται σε απόλυτη προτεραιότητα.
Εξαιρετικά κρίσιμη είναι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας στην απασχόληση. Η πιο ορατή μεταβολή που επέφερε στις εργασιακές σχέσεις η πανδημία ήταν η τηλεργασία στις διάφορες μορφές της. Όμως ταυτόχρονα οδήγησε σε δεκάδες εκατομμύρια απολύσεις ή αναγκαστική αργία εργαζομένων σε όλο τον κόσμο, εντείνοντας την επισφάλεια και διογκώνοντας το πρεκαριάτο, την τάξη των εργαζομένων που βιώνουν ένα μόνιμο καθεστώς αστάθειας ως προς την κοινωνική θέση και την εργασιακή τους κατάσταση, στην οποία περιλαμβάνονται και ο νέοι εργαζόμενοι σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Αυτή την «τάξη» έπληξε περισσότερο η πανδημία, οξύνοντας παράλληλα τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού. 
Αν οι τεχνολογικές και διαχειριστικές μεταμορφώσεις της εργασίας στην αναδυόμενη διαδικτυακή επιχείρηση αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα μέσω του οποίου ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η παγκοσμιοποίηση επηρεάζουν γενικά τις κοινωνίες,  η πανδημία επιτείνει και επιταχύνει αυτή την εξέλιξη. Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις η προστασία του κόσμου της εργασίας προϋποθέτει την επιστροφή στις κοινωνικές πολιτικές που ανέδειξε και εφάρμοσε η Κεντροαριστερά. 
Η πανδημία επιβεβαιώνει με τον πιο πειστικό τρόπο ότι απαιτούνται νέοι υπερεθνικοί και κρατικοί θεσμοί για να καταστεί εφικτή μια καλύτερη κοινωνία. Το πρώτο βήμα είναι η συνειδητοποίηση ότι απέναντι στα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα υπάρχει μια πληθώρα εναλλακτικών δυνατότητων, των οποίων η επιλογή προϋποθέτει μεγάλου εύρους συλλογικές δράσεις. 
Η τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης προκειμένου να τεθούν στην υπηρεσία της κοινωνικής προόδου μπορεί να επέλθει μόνο ύστερα από αγώνες ανακατανομής των ζωτικών υλικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων του νερού και του αέρα. Οι πρωτοβουλίες σε αυτή την κατεύθυνση αποτελούν προνομιακό πεδίο για τη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία.