Βήμα της Κυριακής, 02/02/20
1. Είναι γνωστό ότι πολιτικά τοποθετείστε στον σοσιαλδημοκρατικό χώρο. Τι σας έκανε να αποδεχθείτε την πρόταση της κυβέρνησης να τεθείτε επικεφαλής μιας Επιτροπής τεχνοκρατών για την μεταρρύθμιση του κράτους; Νοιώθετε ότι συστρατεύεστε σε μια εθνική υπόθεση;
Θα ήταν ανακόλουθω να αρνηθώ την προεδρία μιας Επιτροπής, της οποίας τους στόχους έχω υποστηρίξει επιστημονικά εδώ και πολλά χρόνια. Η απομάκρυνση από τον κρατισμό και η αποκέντρωση δεν σημαίνουν υποχώρηση προς μία αντίληψη ελάχιστου κράτους. Άλλωστε, όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων περιέλαβαν στα προγράμματά τους την εξαγγελία για μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος προς την τοπική αυτοδιοίκηση. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι για την αυτοδιοίκηση τα σημαντικότερα βήματα αποτέλεσαν οι μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του ’80, καθώς και τα προγράμματα Καποδίστριας και Καλλικράτης.
2. Ποια είναι η εμπειρία σας από τη μέχρι σήμερα λειτουργία της επιτροπής;
Από τις πρώτες συνεδριάσεις έχει διαμορφωθεί μία συναντίληψη ότι απαιτείται να αξιολογηθούν με επιστημονικά κριτήρια όλες οι αρμοδιότητες της κεντρικής διοίκησης και της αυτοδιοίκησης προκειμένου οι επιτελικές αρμοδιότητες να παραμείνουν στα Υπουργεία και σταδιακά, με προσεκτικά βήματα, να υπάρξει μεταφορά της πλειονότητας των υποστηρικτικών αρμοδιοτήτων και όσων αφορούν την παροχή υπηρεσιών σε επίπεδα διοίκησης εγγύτερα προς τον πολίτη, όπως συμβαίνει σε όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη.
3. Στο παρελθόν κυβερνήσεις εξήγγειλαν είτε τον εκσυγχρονισμό είτε την επανίδρυση του κράτους με αποτελέσματα κατώτερα των εξαγγελιών. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά;
Θεωρώ ότι τα χρόνια της οικονομικής κρίσης ανέδειξαν τη σημασία που έχει η ανασυγκρότηση του κράτους για την αποτροπή μιας νέας χρεοκοπίας. Δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια της αδράνειας. Τη δύσκολη αυτή περίοδο αναδείχθηκε επίσης η ικανότητα της αυτοδιοίκησης να προσαρμόζεται συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης. Πέρα από αυτά είμαι πεπεισμένος ότι ο Υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος, με τον οποίο συνεργαστήκαμε γόνιμα στο Πανεπιστήμιο, είναι αποφασισμένος να προχωρήσει σε μια ρηξικέλευθη μεταρρύθμιση.
4. Έχετε προχωρήσει στη χαρτογράφηση των αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους; Αληθεύει ότι υπάρχουν στα υπουργεία περί τις 25 χιλιάδες αρμοδιότητες;
Πράγματι, έχουν μετρηθεί οι αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους σε αυτόν τον ιλιγγιώδη αριθμό, ενώ εκείνες των δύο βαθμών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε μόλις 650, πολλές από τις οποίες δεν διαθέτει τους πόρους ή την τεχνογνωσία να εφαρμόσει αποτελεσματικά. Η Επιτροπή θα προχωρήσει στην πλήρη χαρτογράφηση των αρμοδιοτήτων, στην ταξινόμησή τους με γνώμονα διεθνή πρότυπα και στη μελέτη των προϋποθέσεων μεταφοράς τους.
5.Τελικά χρειαζόμαστε λιγότερο ή περισσότερο κράτος;
Χρειαζόμαστε ένα ορθολογικό κράτος, ικανό να υπηρετεί τις ανάγκες του πολίτη, ένα κράτος που δεν πνίγει την επιχειρηματικότητα, θέτει στόχους, μετράει αποτελέσματα και αξιοποιεί με τον βέλτιστο τρόπο τους δημόσιους πόρους. Κατά τη γνώμη μου απαιτείται μία θεσμική επανάσταση στη δημόσια διοίκηση και την αυτοδιοίκηση προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.
6. Τι σημαίνει επιτελικό κράτος; Έχετε δει βήματα από την κυβέρνηση Μητσοτάκη προς αυτή την κατεύθυνση;
Επιτελικό κράτος σημαίνει κατ’ αρχάς ότι τα Υπουργεία διατηρούν τον σχεδιασμό των δημόσιων πολιτικών, τον έλεγχο εφαρμογής και την αξιολόγησή τους, ενώ οι λοιπές αρμοδιότητες μεταφέρονται σε άλλα επίπεδα διοίκησης. Ο πρόσφατος νόμος για το επιτελικό κράτος αποτελεί ένα χρήσιμο δείγμα γραφής.
7. Θεωρείτε εύκολη υπόθεση την μεταφορά των αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στην αυτοδιοίκηση;
Πρόκειται για ένα πολύπλοκο έργο. Οι αρμοδιότητες μπορούν να μεταφερθούν κανονιστικά με νομοθετικές ρυθμίσεις σε μία μέρα. Όμως η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων και η προσαρμογή στη νέα διοικητική πραγματικότητα προϋποθέτει ένα μακρόπνοο επιχειρησιακό σχέδιο που θα συνοδεύει τον νόμο.
8. Είναι σε θέση η τοπική και η περιφερειακή αυτοδιοίκηση να υποδεχθούν νέες αρμοδιότητες όταν παρουσιάζουν εμφανή ελλείμματα στη διαχείριση όσων έχουν ήδη;
Τα ελλείμματα αυτά είναι γνωστά. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων θα οδηγήσει σε αποτυχία αν δεν συνοδευθεί από οργανωτικές και διοικητικές μεταβολές, καθώς και από την καλλιέργεια μίας νέας οργανωσιακής κουλτούρας. Παράλληλα είναι αναγκαίο να ενισχυθούν οι μηχανισμοί ελέγχου της αυτοδιοίκησης. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων αποτελεί κενό γράμμα αν δεν ανασχεδιαστούν παράλληλα οι ροές οικονομικών πόρων, διαδικασιών και ανθρώπινου δυναμικού.
9. Πότε εκτιμάτε ότι θα παρουσιάσετε τον οδικό χάρτη μετάβασης από το συγκεντρωτικό στο επιτελικό κράτος;
Το σχέδιο νόμου ελπίζουμε να είναι έτοιμο το καλοκαίρι. Ασφαλώς η μετάβαση πρέπει να γίνει σταδιακά, κατά την πρώτη μας εκτίμηση σε βάθος τριετίας. Και προφανώς για όλα αυτά απαιτείται ευρεία πολιτική και κοινωνική διαβούλευση.