Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 24/7/2012
Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τη βασική διαιρετική τομή στην Ελλάδα αποτέλεσε η διάκριση μεταξύ βασιλικών και βενιζελικών. Από τον Εμφύλιο Πόλεμο μέχρι το ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης στα τέλη του 2009 κυριάρχησε η διαίρεση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, που παγιώθηκε ιδίως με τη Μεταπολίτευση και τη δεκαετία του 1980 μεταμορφώθηκε σε Δεξιά – Αντιδεξιά. Ωστόσο, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των δυο κομμάτων εξουσίας αμβλύνθηκαν. Το πρόταγμα του εκσυγχρονισμού, ως τμήμα μιας ευρύτερης μετατόπισης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη, οδήγησε σε ιδεολογικοπολιτικές συγκλίσεις της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς. Η «δεξιά στροφή» του κυβερνητικού ΠΑΣΟΚ υπήρξε άλλωστε προϋπόθεση για την είσοδο της Ελλάδας στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης.
Από την άλλη πλευρά, και η Νέα Δημοκρατία στράφηκε σταδιακά προς τον λεγόμενο μεσαίο χώρο. Έτσι, τα δυο κόμματα εξουσίας διατήρησαν τις δεκαετίες του ’90 και του 2000 το μονοπώλιο νομής της εξουσίας, καθώς το άθροισμα των εκλογικών ποσοστών τους παρέμεινε εξίσου υψηλό όσο και τη δεκαετία του 1980, δηλαδή άνω του 80%. Το παιχνίδι του δικομματισμού ανακύκλωνε μεν τη βασική διαιρετική τομή Δεξιά-Αριστερά, ωστόσο οι πολυσυλλεκτικές κομματικές στρατηγικές συνεπάγονταν τη συνύπαρξη εντός κάθε κομματικού σχηματισμού εσωτερικών διαιρέσεων μεταξύ μεταρρυθμιστικών και λαϊκιστών, εθνοκεντρικών και ευρωπαϊστών, φιλελεύθερων και κρατικιστών.
Η ψήφιση του πρώτου Μνημονίου τον Μάιο του 2010, ιδίως όμως η τραυματική μάχη για το αποκαλούμενο δεύτερο Μνημόνιο τον Φεβρουάριο του 2012, που οδήγησε στη μαζική αποχώρηση βουλευτών από τα δυο κόμματα εξουσίας και στη δημιουργία νέων κομμάτων, ανέδειξε τη νέα διαιρετική τομή μεταξύ Μνημονιακών και Αντιμνημονιακών. Αυτό που παρουσιάζει, ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία είναι ότι το νέο αυτό δίπολο επέφερε κατ’ ουσίαν μια «κάθαρση» στο εσωτερικό των δυο (τέως) μεγάλων κομμάτων. Μεταρρυθμιστές, ευρωπαϊστές και φιλελεύθεροι φαίνεται ότι καθίσταται δυσχερές να συγκατοικούν πλέον κάτω από την ίδια κομματική στέγη με εθνοκεντρικούς, κρατικιστές και λαϊκιστές, ό,τι και αν μπορεί να σηματοδοτούν οι διακρίσεις αυτές στο πλαίσιο ενός κράτους υπό διάλυση, μιας καταρρέουσας οικονομίας και μιας κοινωνίας σε απόγνωση.
Στο σημείο αυτό ανακύπτουν βέβαια νέα διλήμματα. Είναι εφικτή η συνεργασία μιας λαϊκιστικής, εθνοκεντρικής Δεξιάς με τη λαϊκιστική Αριστερά; Κατά πόσον υπερισχύει τελικά η παραδοσιακή διαιρετική τομή Αριστερά-Δεξιά; Μήπως βιάστηκαν όσοι αντικατέστησαν την παλιά με τη νέα διαιρετική τομή; Και ποια η σημασία της διάκρισης μεταξύ συστημικών και αντισυστημικών κομμάτων, ιδίως μετά την ισχυροποίηση της Άκρας Δεξιάς; Καθώς όλες οι βεβαιότητες του παρελθόντος έχουν καταρρεύσει, η κατανόηση της νέας πραγματικότητας προϋποθέτει σήμερα τη συνδυαστική αναγωγή σε τουλάχιστον «έξι Ελλάδες», με βάση τις διακρίσεις Δεξιά-Αριστερά, μεταρρυθμισμός – λαϊκισμός και συστημικότητα – αντισυστημικότητα.