εφημερίδα “Έθνος”, 4/10/2016
Ως δυστοπική ορίζεται μια κοινωνία όπου οι κάτοικοι είναι δυστυχείς, φοβισμένοι και ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια, την εγκληματικότητα, την περιβαλλοντική καταστροφή, τον αυταρχισμό του πολιτικού καθεστώτος ή την κατάρρευση των κοινωνικών δεσμών. Η δυστοπία αποτυπώνει το αντίθετο της ουτοπίας, δηλαδή ένα μέλλον δυσοίωνο και σκοτεινό, όπου η ανθρώπινη ζωή έχει χάσει την αξία της και οι θεσμοί έχουν αποτύχει να συγκροτήσουν μια πολιτεία ευημερίας, δικαιοσύνης και ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας.
Η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος και οι εικαστικές τέχνες έχουν εκφράσει διαφορετικές όψεις δυστοπίας, από το «1984» του Τζορτζ Οργουελ μέχρι το «Blade Runner» και το «Mad Max». Ομως η πραγματικότητα υπερβαίνει τη φαντασία. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί κάτι τόσο αποτρόπαιο όσο το Ολοκαύτωμα και τις κοινωνίες του ολοκληρωτικού τρόμου, στις πιο σκοτεινές στιγμές του 20ού αιώνα, ή τα γκέτο σε προηγμένες συνταγματικές δημοκρατίες και τους πνιγμούς προσφύγων στη Μεσόγειο; Ως εν δυνάμει δυστοπική μπορεί να χαρακτηριστεί μια κοινωνία την οποία η μακροχρόνια οικονομική κρίση έχει αφυδατώσει, με ποσοστά ανεργίας που οδηγούν σε μαζική μετανάστευση των νέων, φτωχοποίηση των μεσαίων στρωμάτων, κατάρρευση των συστημάτων υγείας και κοινωνικής ασφάλισης.
Μια πολιτεία όπου καρκινοπαθείς περιμένουν έξι μήνες για θεραπεία, άρα αν στερούνται ίδια μέσα είναι καταδικασμένοι σε θάνατο. Ενα κράτος όπου η υπερφορολόγηση, η γραφειοκρατία και οι υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές συνεπάγονται την οιονεί δήμευση του εισοδήματος και την αποτροπή κάθε επενδυτικής πρωτοβουλίας. Και όπου η πολιτική εξουσία μετέρχεται κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για να μακροημερεύσει, όταν η διάψευση των ανερμάτιστων προσδοκιών που καλλιέργησε έχει προκαλέσει συλλογική απογοήτευση και αποδοκιμασία.
Εν δυνάμει δυστοπική είναι μια πολιτεία που καταρρέει δημογραφικά λόγω της υπογεννητικότητας και της φυγής των ικανότερων κατοίκων της, ενώ ταυτόχρονα αδυνατεί να διαχειριστεί ορθολογικά τις μεταναστευτικές ροές. Μια πολιτεία που υποθάλπει συστηματικά την περιβαλλοντική και πολεοδομική υποβάθμιση και στερείται προσανατολισμού στην εκπαίδευση των νέων. Μια πολιτεία που επέλεξε τον δρόμο προς την καταστροφή χωρίς καν να το έχει συνειδητοποιήσει.