Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 23/10/2012
Δεν µπορούµε να κλείνουµε επ’ άπειρον τα µάτια µπροστά στη ραγδαία αλλοίωση της φυσιογνωµίας του ευρωπαϊκού οικοδοµήµατος. Οι εξαγγελίες περί κοινωνικής Ευρώπης, κοινοτικής αλληλεγγύης και διαρκούς εµβάθυνσης των δηµοκρατικών χαρακτηριστικών της Ευρωπαϊκής Eνωσης έχουν απολέσει το νόηµά τους. Ανεξαρτήτως του εάν θα επιβιώσει το κοινό νόµισµα, η Ευρώπη φαίνεται να έχει πλέον απεµπολήσει τις κοινωνικές της δεσµεύσεις.
Η αυστηρή δηµοσιονοµική πειθαρχία και η αποσάθρωση των κοινωνικών δικαιωµάτων συνιστούν το νέο πρόσωπο της Ευρώπης. Ορόσηµο για το µέλλον της Ευρώπης υπήρξε η καταψήφιση του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005. Εκεί χάθηκε µια ευκαιρία να πραγµατοποιήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση ένα βήµα προς το οµοσπονδιακό πρότυπο. Τρία χρόνια αργότερα, µε το ξέσπασµα της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, αποκαλύφθηκαν οι ενδοευρωπαϊκές αντιφάσεις και οι βαθιές διαφορές µεταξύ των κρατών-µελών. Με την οµόφωνη Δήλωση των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων τον περασµένο Δεκέµβριο, που µεταξύ άλλων περιλαµβάνει την επιταγή να κατοχυρωθεί ο δηµοσιονοµικός κανόνας, επικυρώθηκε η εγκατάλειψη της κοινωνικής Ευρώπης.
Εξίσου συντριπτικά υπήρξαν τα πλήγµατα που δέχεται ο εκδηµοκρατισµός του ενωσιακού οικοδοµήµατος. Αδιαφανείς διαδικασίες, παραγκωνισµός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υποβάθµιση του ρόλου των εθνικών Κοινοβουλίων, επιβολή αποφάσεων ενός Διευθυντηρίου που έχει επιλέξει να αγνοεί συστηµατικά τα µηνύµατα των ευρωπαϊκών λαών, περιθωριοποίηση κάθε φωνής που διατυπώνει λόγο αντίθετο προς τη δηµοσιονοµική πειθαρχία και την περιστολή του κοινωνικού κράτους.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση πορεύεται προς µια µορφή ευρύτερης πολιτικής και δηµοσιονοµικής συνεργασίας, ακολουθώντας όµως τη διακυβερνητική λογική. Η εµβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης ακολουθεί έναν δρόµο που δεν οδηγεί ούτε σε περισσότερη δηµοκρατία ούτε στη διατήρηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Είναι θέµα χρόνου αυτές οι εξελίξεις να αποτυπωθούν σε ένα νέο θεσµικό πλαίσιο, που θα επιβεβαιώνει τις πολιτικές και οικονοµικές ανακατατάξεις της προηγούµενης τριετίας. Ωστόσο, η µεταµόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει ήδη προχωρήσει. Και αυτό το βιώνουν, µε τρόπο οδυνηρό, οι λαοί της Ευρώπης.
Η αυστηρή δηµοσιονοµική πειθαρχία και η αποσάθρωση των κοινωνικών δικαιωµάτων συνιστούν το νέο πρόσωπο της Ευρώπης. Ορόσηµο για το µέλλον της Ευρώπης υπήρξε η καταψήφιση του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005. Εκεί χάθηκε µια ευκαιρία να πραγµατοποιήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση ένα βήµα προς το οµοσπονδιακό πρότυπο. Τρία χρόνια αργότερα, µε το ξέσπασµα της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, αποκαλύφθηκαν οι ενδοευρωπαϊκές αντιφάσεις και οι βαθιές διαφορές µεταξύ των κρατών-µελών. Με την οµόφωνη Δήλωση των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων τον περασµένο Δεκέµβριο, που µεταξύ άλλων περιλαµβάνει την επιταγή να κατοχυρωθεί ο δηµοσιονοµικός κανόνας, επικυρώθηκε η εγκατάλειψη της κοινωνικής Ευρώπης.
Εξίσου συντριπτικά υπήρξαν τα πλήγµατα που δέχεται ο εκδηµοκρατισµός του ενωσιακού οικοδοµήµατος. Αδιαφανείς διαδικασίες, παραγκωνισµός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υποβάθµιση του ρόλου των εθνικών Κοινοβουλίων, επιβολή αποφάσεων ενός Διευθυντηρίου που έχει επιλέξει να αγνοεί συστηµατικά τα µηνύµατα των ευρωπαϊκών λαών, περιθωριοποίηση κάθε φωνής που διατυπώνει λόγο αντίθετο προς τη δηµοσιονοµική πειθαρχία και την περιστολή του κοινωνικού κράτους.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση πορεύεται προς µια µορφή ευρύτερης πολιτικής και δηµοσιονοµικής συνεργασίας, ακολουθώντας όµως τη διακυβερνητική λογική. Η εµβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης ακολουθεί έναν δρόµο που δεν οδηγεί ούτε σε περισσότερη δηµοκρατία ούτε στη διατήρηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Είναι θέµα χρόνου αυτές οι εξελίξεις να αποτυπωθούν σε ένα νέο θεσµικό πλαίσιο, που θα επιβεβαιώνει τις πολιτικές και οικονοµικές ανακατατάξεις της προηγούµενης τριετίας. Ωστόσο, η µεταµόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει ήδη προχωρήσει. Και αυτό το βιώνουν, µε τρόπο οδυνηρό, οι λαοί της Ευρώπης.