Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 10.4.2012
Λεφτά δεν υπάρχουν, πραγματικά ή φαντασιακά, ώστε να μοιραστούν γαλαντόμες προεκλογικές υποσχέσεις όπως τις προηγούμενες δεκαετίες. Οσοι τολμούν έστω και να υπονοήσουν ότι το πολιτικό τους πρόγραμμα περιλαμβάνει προσλήψεις, παροχές, αυξήσεις, κατανάλωση, άρτο και θεάματα κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν είτε αναξιόπιστοι είτε επικίνδυνοι. Αρα ο προεκλογικός λόγος οικοδομείται πάνω σε εξίσου σκληρά διλήμματα όσο το περίφημο σύνθημα «Καραμανλής ή τανκς» του 1974. Πρόκειται, όμως, για την ολική επαναφορά ενός αμιγώς πολιτικού λόγου ή για ένα εγχείρημα παραπλάνησης του εκλογικού σώματος;
Το αποτέλεσμα των εκλογών εξαρτάται από το ποιος θα επιβάλει τη δική του συλλογική αφήγηση, στο ευρύτερο δυνατό εκλογικό ακροατήριο. Με άλλες λέξεις, ποιο κόμμα θα θέσει με σαφή και άμεσο τρόπο το κεντρικό δίλημμα που θα κυριαρχήσει σε συμβολικό και ιδεολογικό επίπεδο. Το 1974 η αγωνία των πολιτών για επιστροφή στη δημοκρατία εξασφάλισε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή το ανεπανάληπτο 54% των ψήφων. Το 1981 ήταν η επαγγελία της Αλλαγής και της ανάδυσης των «μη προνομιούχων». Το 1989 η «κάθαρση». Το 1996 η δημιουργία μιας σύγχρονης Ελλάδας στον πυρήνα της Ευρώπης. Το 2004 η «επανίδρυση» του κράτους και η συμμετοχή στη νομή της εξουσίας εκείνων που είχαν αποκλειστεί από αυτήν επί περίπου 20 χρόνια (1981-2004), με ένα μικρό διάλειμμα (1990-1993). Το 2009 η απαίτηση για ανανέωση της πολιτικής ζωής μπροστά σε έναν εμφανή, αλλά όχι ακόμη χειροπιαστό κίνδυνο ότι η χώρα βυθίζεται.
Τα τωρινά διλήμματα είναι επικίνδυνα. Πίσω από το «Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο», που λειτουργεί υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς και των αποχωρησάντων από τα δύο μεγάλα κόμματα, υποβόσκει το «ευρωπαϊκή πορεία – περιθωριοποίηση», που συσπειρώνει τους παραδοσιακούς οπαδούς των κομμάτων εξουσίας. Στο δίλημμα «εθνική αξιοπρέπεια – εξάρτηση», που ακούγεται από τα άκρα του πολιτικού φάσματος, αντιπαρατίθεται το «κυβερνησιμότητα – ακυβερνησία», που υποκρύπτει το «ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία». Κάπου στο βάθος υπονοείται το «δημοκρατία ή αυταρχισμός», ενώ αποδυναμωμένη προβάλλει η παραδοσιακή διάκριση «Δεξιά – Αριστερά» ή η παλαιότερη, λαϊκομετωπική «Δεξιά – Αντιδεξιά».
Τη χειρότερη όψη του προεκλογικού πολιτικού σκηνικού αποτελεί η κοινή παραδοχή ότι όποιος και αν κυβερνήσει δεν πρόκειται παρά να διαχειριστεί τη μιζέρια, χωρίς μάλιστα να προσφέρεται ουσιαστική ανανέωση προσώπων, ιδεών και πολιτικών. Ακόμη και αν το δίλημμα συνοψιστεί στο «δικαιότερη ή άνιση φτώχεια», η εικόνα δεν μεταβάλλεται. Οσοι καταδικάζουν τη Μεταπολίτευση έχουν ασφαλώς βάσιμα επιχειρήματα. Παραλείπουν όμως να αναγνωρίσουν ότι Μεταπολίτευση σημαίνει κατοχύρωση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου, έστω ατελώς. Το ουσιώδες διακύβευμα σήμερα δεν είναι άλλο από την εμβάθυνση όσων επιτεύχθηκαν στη Μεταπολίτευση και την απαλλαγή από τις καταστροφικές στρεβλώσεις και τις παθογένειές της.
Το αποτέλεσμα των εκλογών εξαρτάται από το ποιος θα επιβάλει τη δική του συλλογική αφήγηση, στο ευρύτερο δυνατό εκλογικό ακροατήριο. Με άλλες λέξεις, ποιο κόμμα θα θέσει με σαφή και άμεσο τρόπο το κεντρικό δίλημμα που θα κυριαρχήσει σε συμβολικό και ιδεολογικό επίπεδο. Το 1974 η αγωνία των πολιτών για επιστροφή στη δημοκρατία εξασφάλισε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή το ανεπανάληπτο 54% των ψήφων. Το 1981 ήταν η επαγγελία της Αλλαγής και της ανάδυσης των «μη προνομιούχων». Το 1989 η «κάθαρση». Το 1996 η δημιουργία μιας σύγχρονης Ελλάδας στον πυρήνα της Ευρώπης. Το 2004 η «επανίδρυση» του κράτους και η συμμετοχή στη νομή της εξουσίας εκείνων που είχαν αποκλειστεί από αυτήν επί περίπου 20 χρόνια (1981-2004), με ένα μικρό διάλειμμα (1990-1993). Το 2009 η απαίτηση για ανανέωση της πολιτικής ζωής μπροστά σε έναν εμφανή, αλλά όχι ακόμη χειροπιαστό κίνδυνο ότι η χώρα βυθίζεται.
Τα τωρινά διλήμματα είναι επικίνδυνα. Πίσω από το «Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο», που λειτουργεί υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς και των αποχωρησάντων από τα δύο μεγάλα κόμματα, υποβόσκει το «ευρωπαϊκή πορεία – περιθωριοποίηση», που συσπειρώνει τους παραδοσιακούς οπαδούς των κομμάτων εξουσίας. Στο δίλημμα «εθνική αξιοπρέπεια – εξάρτηση», που ακούγεται από τα άκρα του πολιτικού φάσματος, αντιπαρατίθεται το «κυβερνησιμότητα – ακυβερνησία», που υποκρύπτει το «ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία». Κάπου στο βάθος υπονοείται το «δημοκρατία ή αυταρχισμός», ενώ αποδυναμωμένη προβάλλει η παραδοσιακή διάκριση «Δεξιά – Αριστερά» ή η παλαιότερη, λαϊκομετωπική «Δεξιά – Αντιδεξιά».
Τη χειρότερη όψη του προεκλογικού πολιτικού σκηνικού αποτελεί η κοινή παραδοχή ότι όποιος και αν κυβερνήσει δεν πρόκειται παρά να διαχειριστεί τη μιζέρια, χωρίς μάλιστα να προσφέρεται ουσιαστική ανανέωση προσώπων, ιδεών και πολιτικών. Ακόμη και αν το δίλημμα συνοψιστεί στο «δικαιότερη ή άνιση φτώχεια», η εικόνα δεν μεταβάλλεται. Οσοι καταδικάζουν τη Μεταπολίτευση έχουν ασφαλώς βάσιμα επιχειρήματα. Παραλείπουν όμως να αναγνωρίσουν ότι Μεταπολίτευση σημαίνει κατοχύρωση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου, έστω ατελώς. Το ουσιώδες διακύβευμα σήμερα δεν είναι άλλο από την εμβάθυνση όσων επιτεύχθηκαν στη Μεταπολίτευση και την απαλλαγή από τις καταστροφικές στρεβλώσεις και τις παθογένειές της.