Εφημερίδα, “ΕΘΝΟΣ”, 17/9/2013
Ποια ήταν η τελευταία αναλαμπή της σοσιαλδημοκρατίας; Πώς οδηγήθηκε στην απογύμνωση του ιστορικού ιδεολογικού της οπλοστασίου και στην αποκοπή από τα κοινωνικά στρώματα που παραδοσιακά εξέφραζε; Και ποιες είναι σήμερα οι προοπτικές αναβίωσης του πολιτικού χώρου που αυτοπροσδιορίζεται ως ενδιάμεσος μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς;
Το έσχατο καταφύγιο των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και ευρύτερα της Κεντροαριστεράς υπήρξε, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η υπόσχεση επίτευξης υψηλής ανάπτυξης, χάρη σε μεταρρυθμίσεις στο κράτος, την αγορά εργασίας, το σύστημα κοινωνικής προστασίας και το παραγωγικό πρότυπο, η οποία να συνδυαστεί με διασφάλιση ίσων ευκαιριών, κατοχύρωση μηχανισμών ήπιας αναδιανομής και διεύρυνση των θεσμών πολιτικής συμμετοχής.
Ακόμη και σε χώρες όπου οι προσδοκίες για πραγματοποίηση των προγραμματικών αυτών κατευθύνσεων επαληθεύθηκαν, εκείνοι που (δικαίως ή αδίκως) απώλεσαν κεκτημένα ήταν περισσότεροι από τους ωφεληθέντες. Η υιοθέτηση δημόσιων πολιτικών νεοφιλελεύθερης προέλευσης, όπως η εργασιακή ευελιξία, η επιλεκτικότητα στην κοινωνική ασφάλεια και η μείωση των ρυθμιστικών κανόνων των αγορών, περιόρισε σημαντικά τις διαφορές ανάμεσα στην κεντροδεξιά και την κεντροαριστερά. Oμως, η επίκληση της παγκοσμιοποίησης και της ΟΝΕ δεν αρκούσε για να νομιμοποιηθεί η εγκατάλειψη από την Κεντροαριστερά καταστατικών αρχών όπως η πλήρης απασχόληση, η καθολική κοινωνική προστασία και οι θεσμικές εγγυήσεις της εργασίας. Έτσι, η οικονομική κρίση του 2008 παρέσυρε τα τελευταία ψήγματα ευδιάκριτης πολιτικής διαφοροποίησης έναντι της κεντροδεξιάς.
Το τελικό χτύπημα για τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αποτέλεσε η άσκηση διακυβέρνησης για τη διαχείριση της κρίσης. Η επιβολή περιοριστικών μέτρων είχε αποτέλεσμα να καταρρεύσει το δόγμα της ευελιξίας με κοινωνική ασφάλεια (flexicurity) και το δίπολο “ανάπτυξη με αναδιανομή”. Παρατεταμένη ύφεση, αποδόμηση των συστημάτων υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, δυσθεώρητη ανεργία και διεύρυνση κοινωνικών ανισοτήτων οδήγησαν στην άτακτη φυγή των ψηφοφόρων είτε προς τα αριστερά, εν ονόματι της αναδιανομής και της ανάκτησης απωλεσθέντων, είτε προς τα δεξιά, εν ονόματι της ανάπτυξης και της “κοινωνικής πειθάρχησης”. Έτσι, όσο δεν αρθρώνεται μια συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση, αυτό που αποκαλείται Κεντροαριστερά θα τείνει προς την εξαφάνιση.