Dnews, 24.6.2025
Αποτελεί πλέον κοινό τόπο ότι τα Μνημόνια ήταν μία τεράστια καταστροφή για την ελληνική οικονομία. Το έχουν ομολογήσει εδώ και πολλά χρόνια οι ίδιοι οι σχεδιαστές τους, με αφετηρία τη διαβόητη παραδοχή του τότε επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ, ότι έγινε λάθος στον πολλαπλασιαστή του προγράμματος με αποτέλεσμα η ύφεση να είναι μεγαλύτερη της προβλεπόμενης.
Μπορούσε να αποφευχθεί το πρώτο Μνημόνιο, ώστε να μην τεθεί σε κίνηση ο μηχανισμός της καταστροφής; Μήπως ήταν σκόπιμο το λάθος με τον πολλαπλασιαστή, με αποτέλεσμα να εκποιηθούν σε τιμή ευκαιρίας οι σημαντικότερες υποδομές και επιχειρήσεις σε ξένους ομίλους, από τα αεροδρόμια και τα λιμάνια μέχρι τις τράπεζες και πολυτελή ξενοδοχειακά συγκροτήματα;
Τι είπε προχτές ο επιφανής καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και πρώην υπουργός Οικονομίας Νίκος Χριστοδουλάκης, που προκάλεσε την οργή ιδίως κάποιων συντρόφων του στο ΠΑΣΟΚ; Ότι υπήρχε εναλλακτική στο πρώτο Μνημόνιο. Ότι αντί να τεθεί η χώρα υπό ξένη κηδεμονία, να καταρρεύσει η οικονομία, να ξεπουληθούν οι τράπεζες, τα λιμάνια, υγιείς επιχειρήσεις, να μεταναστεύσουν τα δυναμικότερα μυαλά της, να επέλθει δημογραφική κατάρρευση, να αποσυντεθεί το πολιτικό σύστημα, αντί για όλα τα δεινά που έπληξαν τη χώρα από το 2010 υπήρχε ένας άλλος δρόμος. Ποιος;
Μπορούσε, είπε στην τηλεοπτική του συνέντευξη ο Νίκος Χριστοδουλάκης (χωρίς να ανακαλύπτει τον τροχό) να είχε ακολουθηθεί τον χειμώνα του 2009-2010 μία ήπια περιοριστική πολιτική, προωθώντας ταυτόχρονα μια σειρά από μεταρρυθμίσεις χωρίς εξωτερική παρέμβαση, λαμβανομένου υπόψη ότι, όπως προκύπτει από αδιάσειστα στοιχεία και έχει αναφέρει στο σχετικό βιβλίο του ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, στις αρχές του 2010 υπήρχε ακόμη η δυνατότητα να καλύψει η χώρα τις δανειακές της ανάγκες εκδίδοντας ομόλογα με εύλογα για την εποχή επιτόκια.
Και υπονόησε επίσης το προφανές ο Χριστοδουλάκης, ότι τα Μνημόνια, οι λάθος πολλαπλασιαστές, το στράγγισμα της οικονομίας και της κοινωνίας λειτούργησαν υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Έχουν περάσει 15 χρόνια, κι όμως έσπευσαν προχτές να επιτεθούν στον Χριστοδουλάκη για όσα είπε εκείνοι που προκάλεσαν ή υποστήριξαν τότε το πρώτο Μνημόνιο. Λες και ο Χριστοδουλάκης έχει οποιαδήποτε προσωπική φιλοδοξία, ξαφνικά στα 73 του χρόνια, ή εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα λέγοντας όσα είπε. Αλλά ακόμη και αν ήταν έτσι, δεν έχει αξία να συζητήσουμε νηφάλια για το πιο επώδυνο γεγονός των τελευταίων 50 ετών στην Ελλάδα; Το ΔΝΤ παραδέχτηκε επανειλημμένα το λάθος του, εμείς επιμένουμε όχι μόνο να το στηρίζουμε αλλά να απωθούμε και κάθε συζήτηση για αυτό.
Γιατί; Επειδή, με μία συνοπτική και άρα απλουστευτική διατύπωση, τελικά για τα δεινά της χώρας ευθύνεται το ανεπαρκές πολιτικό προσωπικό της και η ανίσχυρη κοινωνία πολιτών που αδυνατεί να του αντιταχθεί και να αναζητήσει την εθνική αυτογνωσία μέσα από ανοιχτές διαδικασίες δημόσιου διαλόγου.
Φαίνεται, κρίνοντας από την υποδοχή των λίγων φράσεων του Χριστοδουλάκη, πως είμαστε ανήμποροι να αναστοχαστούμε πώς κατέληξε η Ελλάδα να είναι η χώρα με τον χαμηλότερο δείκτη βιοτικού επιπέδου στον ΟΟΣΑ, με ΑΕΠ 17% χαμηλότερο από το 2009. Μήπως στην αφετηρία της κρίσης υπάρχει η θεσμική και πολιτική αβελτηρία; Μήπως πριν από την οικονομία είχε αποτύχει το πολιτικό σύστημα, όπως κάποιοι είχαμε επισημάνει ήδη πριν από την κρίση;
Σταυρώστε τον Χριστοδουλάκη για όσα (και λίγα) είπε. Αλλά την αλήθεια πρέπει να την κοιτάξουμε κατάματα. Όχι για να εκδικηθούμε ή να τιμωρήσουμε (άλλωστε οι πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου βρίσκονται πια εκτός πολιτικής ή στο περιθώριό της), αλλά για να βγούμε από αυτό το σπιράλ καταστροφής στο οποίο (για όσους δεν το έχουν καταλάβει εξαιτίας της επικοινωνιακής καταιγίδας παραπληροφόρησης) παραμένει η χώρα, αφού άλλωστε τίποτα δεν έγινε για να μεταβληθεί το παραγωγικό της μοντέλο. Αλλά αυτή είναι μία άλλη συζήτηση.