Πρώτο Θέμα, 09/02/20
Το 1929, ένα χρόνο μετά την ίδρυση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η Αγνή Ρουσοπούλου άσκησε αίτηση ακυρώσεως ενώπιόν του επειδή η Εξεταστική Επιτροπή του είχε απορρίψει τη συμμετοχή της στον πρώτο διαγωνισμό για πρόσληψη δικαστών, με το σκεπτικό ότι είναι γυναίκα. Τη Ρουσοπούλου, πτυχιούχο της Νομικής με μεταπτυχιακές σπουδές στη Λειψία και το Ρότσεστερ, ανέλαβε να εκπροσωπήσει ο κορυφαίος συνταγματολόγος Αλέξανδρος Σβώλος. Όμως η αίτησή της απορρίφθηκε με σειρά επιχειρημάτων κατά του διορισμού γυναικών σε δημόσιες θέσεις, ιδίως δικαστών. Χρειάστηκε να περάσουν τρεις δεκαετίες μέχρι να διοριστεί το 1958 η Πηνελόπη Αθανασοπούλου πρώτη γυναίκα δικαστής στο ΣτΕ και εξήντα χρόνια ακόμη, το 2018, μέχρι την πρώτη Πρόεδρο του Δικαστηρίου, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου.
Για τις γυναίκες υπάρχουν παντού «γυάλινες οροφές», δηλαδή αόρατα εμπόδια που αντιμετωπίζουν για την εξέλιξή τους στον επαγγελματικό και πολιτικό βίο. Η μεταχείριση των γυναικών σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής παραμένει στη χώρα μας άνιση. Παρά τις μεγάλες αλλαγές της δεκαετίας του 1980 στο οικογενειακό, εργατικό και κοινωνικοασφαλιστικό δίκαιο για την εξίσωση των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, στην πράξη οι ανισότητες διατηρούνται. Η απάλειψη καταστάσεων ανισότητας που οφείλονται σε κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την απαρέγκλιτη εφαρμογή της αρχής της ισότητας. Η άρση των πραγματικών ανισοτήτων προϋποθέτει τη λήψη θετικών μέτρων.
Πρωτοπόρες στη μείωση των διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν οι σκανδιναβικές χώρες. Αυτό δεν επιτεύχθηκε μόνο χάρη σε θεσμικές παρεμβάσεις που διασφάλιζαν ίσα δικαιώματα, αλλά πρωτίστως μέσω της ανάπτυξης του κράτους πρόνοιας. Στις χώρες αυτές η «νοικοκυρά» ως κοινωνική κατηγορία εξαλείφθηκε. Τα εκτεταμένα προγράμματα για τη φροντίδα των παιδιών επέτρεψαν την ενίσχυση της γυναικείας απασχόλησης. Το επόμενο βήμα ήταν να μειωθεί ο επαγγελματικός διαχωρισμός μεταξύ των δυο φύλων, η αύξηση της γυναικείας πλήρους απασχόλησης και η πραγματική ισότητα στους όρους εργασίας.
Ζητούμενο παραμένει σήμερα η σύζευξη επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής ανδρών και γυναικών, η εξισορρόπηση της συμμετοχής των δυο φύλων στα κέντρα λήψης αποφάσεων, η αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης και η ενεργητική προστασία της μητρότητας. Η αναγνώριση των σημαντικών πραγματικών ανισοτήτων καθιστά κρίσιμη, παράλληλα με τις νομικές ρυθμίσεις, τη στρατηγική ενσωμάτωσης του αιτήματος για ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλες τις δημόσιες πολιτικές (mainstreaming). Η ανακατασκευή των έμφυλων ταυτοτήτων, η αποδόμηση του σεξισμού και η ουσιαστική χειραφέτηση των γυναικών προϋποθέτουν την επίμονη αποδοκιμασία έμφυλων στερεοτύπων και πρακτικών.
Η ελληνική κοινωνία δεν έχει ακόμα εξοικειωθεί με την εικόνα μιας γυναίκας σε ανώτατα αξιώματα και θέσεις υψηλής ευθύνης. Η εκλογή μίας γυναίκας, της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, ως Προέδρου της Δημοκρατίας, έγινε δεκτή με μεγάλα ποσοστά κοινωνικής αποδοχής, όμως δεν έλειψαν οι σεξιστικές επιφυλάξεις. Στην υπόλοιπη Ευρώπη τέτοιες αντιλήψεις έχουν ξεπεραστεί προ πολλού. Στην Ελλάδα δυστυχώς βρισκόμαστε στα πρώτα βήματα της εξοικείωσης με την επιλογή γυναικών στα ανώτατα αξιώματα. Αυτά τα βήματα οφείλουμε να στηρίξουμε χωρίς υποχωρήσεις μπροστά στις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό. Οι γυάλινες οροφές είναι παντού και χρειάζεται μία μία να τις σπάσουμε.