Dnews, 26.5.2025
Το νέο αφήγημα της κυβέρνησης είναι η ανάγκη συνταγματικής αναθεώρησης για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Ωστόσο μία σειρά κρίσιμων ερωτημάτων αναδεικνύει ότι το αφήγημα αυτό είναι προσχηματικό και ανακόλουθο.
Έκανε οποιαδήποτε συστημική μεταρρύθμιση στη δημόσια διοίκηση η κυβέρνηση αυτά τα έξι χρόνια, εκτός από τροποποιήσεις που αφορούσαν τη διευκόλυνση της επιλογής ημετέρων σε θέσεις ευθύνης; Γιατί δεν προχώρησε την ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιμέρους επιπέδων της διοίκησης που είχε εξαγγείλει το 2019; Γιατί δεν αξιοποίησε τα περιγράμματα θέσεων; Γιατί δεν κάλυψε τα τεράστια κενά που υπάρχουν σε περιφερειακές, υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες;
Γιατί δεν επεξεργάστηκε ένα λειτουργικό μοντέλο αξιολόγησης; Γιατί έβαλε στο λεγόμενο “ψυγείο” εξαιρετικά ικανά και έμπειρα στελέχη της δημόσιας διοίκησης επειδή δεν ήταν υποχείρια της πολιτικής ηγεσίας; Έχει επίγνωση η κυβέρνηση σε ποιες συνθήκες και με ποιους όρους εργασίας προσφέρουν σπουδαίο έργο εκατοντάδες χιλιάδες λοιδορούμενοι δημόσιοι υπάλληλοι;
Γιατί δυσφήμισε επίμονα και απαξίωσε με κάθε τρόπο το έργο της δημόσιας διοίκησης και τους δημοσίους υπαλλήλους; Γιατί εμπορευματοποίησε δημόσιες λειτουργίες και ανέθεσε σημαντικά έργα σε εξωτερικούς συμβούλους παρακάμπτοντας τη δημόσια διοίκηση;
Είναι δυνατόν με αυτά τα δεδομένα να εμφανίζεται ξαφνικά ο πρωθυπουργός ως κατήγορος των δημοσίων υπαλλήλων και να θέτει ζήτημα συνταγματικής αναθεώρησης για την άρση της μονιμότητας; Από πότε αποτελεί το Σύνταγμα εμπόδιο για την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, την απομάκρυνση ακατάλληλων υπαλλήλων, την αξιοκρατία και την αποτελεσματικότητα, που κατοχυρώνονται σαφώς στο Σύνταγμα;
Αναλάβατε οποιαδήποτε νομοθετική-μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία όλα αυτά τα χρόνια, πριν ανακαλύψετε ότι δήθεν σας φταίει το Σύνταγμα; Ποιος κοροϊδεύει ποιον σε αυτή τη χώρα, παίζοντας εν ου παικτοίς, δηλαδή με την καρδιά του κράτους και τους λειτουργούς του και με τον θεμελιώδη χάρτη;
Οι εύκολες αιτιάσεις για το μέγεθος του δημόσιου τομέα έχουν αποπροσανατολίσει τον διάλογο από τα πραγματικά προβλήματα της δημόσιας διοίκησης. Το διακύβευμα δεν έπρεπε να είναι αν θα αποχωρήσουν-απολυθούν από την υπηρεσία μερικές χιλιάδες εργαζόμενοι στο Δημόσιο, αλλά τι κάνει κάθε δημόσιος υπάλληλος, πώς αξιολογείται, πώς αξιοποιούνται οι διαθέσιμοι πόροι και τι αποτελέσματα παράγει η δημόσια διοίκηση.
Ποιες είναι όμως οι πραγματικές προτεραιότητες για την αναμόρφωση του κράτους; Κατ’ αρχάς, η ανάπτυξη στρατηγικού σχεδιασμού στη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών, που θα εξειδικεύεται σε συγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια και στόχους, αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση για την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης. Η εισαγωγή νέων μεθόδων και συστημάτων διοίκησης αποβλέπει στη λειτουργική αναδιοργάνωση των δημόσιων οργανισμών.
Η νέα δημόσια διοίκηση καλείται να υιοθετήσει εργαλεία στρατηγικής διοίκησης αποδοτικότητας, δηλαδή συνεχών και συνεκτικών αξιολογήσεων των εφαρμοζόμενων πολιτικών, που αντικαθιστούν τις αποσπασματικές πολιτικές μέτρησης αποδοτικότητας μιας οργάνωσης. Επιπλέον, κρίσιμη θεωρείται η ανάθεση της αρμοδιότητας για τη διενέργεια των αξιολογήσεων σε εξειδικευμένες οργανωτικές μονάδες, εντός των δημόσιων υπηρεσιών.
Απαιτείται, συνεπώς, η εισαγωγή ενός μοντέλου κατανομής των πόρων, με βάση το οποίο η χρηματοδότηση συνδέεται άρρηκτα με τον βαθμό επίτευξης των στόχων των παρεχόμενων υπηρεσιών και με την ανάλυση των οικονομικών αναγκών ανά πρόγραμμα δράσης. Επίσης, σκόπιμη είναι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων σχεδιασμού και κατανομής των πόρων του προϋπολογισμού σε επίπεδο υπουργείων, περιφερειών και αυτοτελών δημόσιων υπηρεσιών, προωθώντας τη διοικητική και δημοσιονομική αυτοτέλεια και ευελιξία. Τίποτα από τα προηγούμενα δεν προώθησε η κυβέρνηση τα έξι προηγούμενα χρόνια.
Άμεση προτεραιότητα για την επίτευξη των μεταρρυθμιστικών αυτών προτάσεων αποτελεί η εμπέδωση μιας νέας διοικητικής κουλτούρας, προσανατολισμένης όχι μόνο στην τήρηση και στον έλεγχο των διαδικασιών, αλλά και στην επίτευξη αποτελεσμάτων. Αυτή η νέα αντίληψη θεμελιώνεται στη μετάβαση από την παραδοσιακή, φορμαλιστική δημόσια διοίκηση στη διοίκηση αποτελεσμάτων, αλλά και στην ανανοηματοδότηση της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος από την απλή τήρηση και εφαρμογή των διατάξεων των νόμων, στην εφαρμογή τους με γνώμονα την επίτευξη αποτελεσμάτων προς όφελος των πολιτών.
Όλα τα προηγούμενα δεν μπορούν να επιτευχθούν ούτε με άγονες, επικίνδυνες και περιττές συζητήσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος και την άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, ούτε με την κατά σύστημα δυσφήμιση του έργου της δημόσιας διοίκησης και των στελεχών της.