Η Εφημερίδα των Συντακτών, 10.4.2024
Ο τίτλος του βιβλίου που συγγράψατε με τον Πέτρο Κόκκαλη είναι «Ο κόσμος καίγεται. Αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα». Μπορεί ένας «πράσινος», ένας οικολόγος να είναι ταυτόχρονα και ενάντια στο σύστημα; Ή, αν προτιμάτε, πόσο αντισυστημικός νιώθετε;
Αν ως σύστημα εννοούμε ένα μοντέλο ανάπτυξης που έχει αποδειχθεί επιστημονικά και εμπειρικά ότι οδηγεί σε ακραία καιρικά φαινόμενα, ερημοποίηση, λειψυδρία, αβίωτες πόλεις, εντεινόμενες ανισότητες, τότε νιώθω ακραία αντισυστημικός. Αλλά εξίσου αντισυστημικός θα πρέπει να νιώθει κάθε άνθρωπος που σκέφτεται λογικά και θέλει να προστατεύσει τη ζωή, την περιουσία, το βιοτικό του επίπεδο, την πρόσβασή σε βασικά δημόσια αγαθά. Ένας πολιτικός χώρος που υποστηρίζει την αλλαγή του ενεργειακού και του παραγωγικού μοντέλου είναι εξ ορισμού αντισυστημικός.
Πώς θα πείσετε τους εργαζόμενους που απασχολούνται στην καύση ορυκτών καυσίμων ή στον πρωτογενή τομέα «παλαιάς κοπής» που σήμερα εξεγείρεται με το αγροτικό κίνημα π.χ. στη Δ. Μακεδονία ότι η επαγγελία της Πράσινης Μετάβασης δεν θα αποτελέσει και το τέλος της δικής τους «ευημερίας»;
Οι εργαζόμενοι στην παραγωγή και εμπορία ορυκτών καυσίμων γνωρίζουν από πρώτο χέρι πόσο βαρύ και ανθυγιεινό είναι για τους ίδιους, τις οικογένειές τους και τις κοινωνίες μας. Οι αγρότες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι απέναντι στις επιπτώσεις της κρίσης βιοποικιλότητας. Είναι αναγκαία μια νέα ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική για την οικονομική και τεχνική στήριξη όσων εργάζονται στον πρωτογενή τομέα κατά τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Δίκαιη πράσινη μετάβαση δεν σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι στους κλάδους που αναφέρατε θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση, αλλά αντίθετα ότι θα έχουν ευκαιρίες καλύτερης απασχόλησης με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
Η διεύρυνση των BRICS, όπως επισημαίνεται στο βιβλίο σας, ενδέχεται να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τη διεθνή κλιματική συνεργασία. Τι είναι αυτό που σας φοβίζει στη γιγάντωση ενός συνασπισμού χωρών, όταν για πολλούς οικονομολόγους θεωρείται προοδευτικό αντίβαρο στην ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση;
Οι περισσότερες χώρες των BRICS κυβερνώνται από αυταρχικά καθεστώτα. Επίσης, μετά τη διεύρυνσή τους με Αίγυπτο, Ιράν, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντιπροσωπεύουν το 42% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραμέτρων δεν απηχεί τίποτα προοδευτικό. Προοδευτική και δημοκρατική είναι η φτηνή ενέργεια που παράγεται χωρίς κλιματικό αποτύπωμα με δωρεάν πρώτη ύλη – τον ήλιο, το νερό, τον αέρα. Ζητούμενο δεν είναι περισσότερη ή λιγότερη παγκοσμιοποίηση, αλλά μία διεθνής κλιματική συνεργασία που θα εφαρμόσει πιστά τη Συμφωνία των Παρισίων για την επιτάχυνση των αναγκαίων δράσεων για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Εν τέλει, λαμβάνοντας υπόψη και το κεφάλαιο του βιβλίου σας για «κλιματική αλλαγή και δίκαιη παγκοσμιοποίηση», μπορεί να υπάρξει δίκαιη παγκοσμιοποίηση; Πόσο ρεαλιστική είναι μία ανάλογη προσδοκία;
Η κλιματική κρίση μάς κατευθύνει προς τη διεκδίκηση της δίκαιης παγκοσμιοποίησης, την εξάλειψη των ακραίων ανισοτήτων και της ένδειας σε παγκόσμιο επίπεδο, την αποτροπή της οικολογικής κατάρρευσης και τη διασφάλιση βασικών δικαιωμάτων στον παγκόσμιο πληθυσμό. Χωρίς την ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας και την ενδυνάμωση των θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης οι παρεμβάσεις για τη δίκαιη πράσινη μετάβαση θα αποβούν ανεπαρκείς, αργόσυρτες και αλυσιτελείς. Η δίκαιη πράσινη παγκοσμιοποίηση αποτελεί τη ρεαλιστική ουτοπία της εποχής μας. Αν δεν επιτευχθεί, η κοινωνική συνοχή θα χαθεί πολύ πριν από τη μάχη απέναντι στην κλιματική κρίση.
● Δεδομένου του αναβαθμισμένου ρόλου της πυρηνικής ενέργειας σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. αλλά και της ενθάρρυνσης των εξορύξεων πόσο ειλικρινής είναι η Ε.Ε. όταν μιλά για στρατηγική της πράσινης μετάβασης; Είναι όντως πράσινη;
Δεν υπάρχει μία Ε.Ε. Υπάρχουν αντιμαχόμενες δυνάμεις που υποστηρίζουν πράσινες και κοινωνικές πολιτικές απέναντι σε δυνάμεις που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Τα προηγούμενα χρόνια στην Ε.Ε. κερδήθηκαν πολλές μάχες, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Στις εκλογές της 9ης Ιουνίου θα κριθεί το μέλλον.
Υποστηρίζετε με σαφήνεια την ιδέα του βασικού εισοδήματος, που θα χορηγείται σε όλους ανεξαιρέτως και θα χρηματοδοτείται από ένα μέρος των εσόδων από τους φόρους της ενέργειας και επί των εκπομπών CO2. Είστε διατεθειμένοι ως ΚΟΣΜΟΣ να συζητήσετε αυτήν την ιδέα και με τα συνδικάτα στην Ελλάδα;
Η απελευθέρωση από τις βασικές ανάγκες θα καθιστούσε την απασχόληση, την εκπαίδευση, τη συνεχιζόμενη κατάρτιση και τη συμμετοχή στην πολιτική και κοινωνική ζωή δημιουργικότερες. Η ιδέα του βασικού εισοδήματος συναρτάται και με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πρόκειται για ένα εργαλείο που διευκολύνει πράσινους τρόπους ζωής, συμφιλιώνοντας τον οικολογικό στόχο να τιθασευτεί η οικονομική μεγέθυνση με τον κοινωνικό στόχο να μειωθεί η ανεργία. Ασφαλώς αυτές τις σκέψεις είναι σημαντικό να τις συζητήσουμε και με τα συνδικάτα.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις δεν καταγράφεται ο ΚΟΣΜΟΣ ως κομματική οντότητα στην προεκλογική μέτρηση;
Ο πολιτικός λόγος που εκφέρει ο ΚΟΣΜΟΣ δεν εισφέρει απλώς νέες ιδέες, αλλά μία νέα αντίληψη για τον τρόπο που πρέπει να οργανωθεί το κράτος, η οικονομία, η παραγωγή, η κοινωνική προστασία. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να αφομοιωθούν αυτά τα μηνύματα. Μέχρι τις ευρωεκλογές μεσολαβούν δύο μήνες, άρα είναι νωρίς για να εξαχθούν δημοσκοπικά συμπεράσματα. Κρίσιμο είναι ότι στις μετρήσεις βλέπουμε υψηλά ποσοστά αδιευκρίνιστης ψήφου, υπεροχή του «Κανένα» και τη διάχυτη δυσθυμία της κοινωνίας. Η πρόβλεψή μου είναι ότι ο ΚΟΣΜΟΣ θα αποτελέσει τη μεγάλη έκπληξη στις ευρωεκλογές.