Dnews 13.7.2025
Η Κυβέρνηση αποφάσισε την αναστολή επί τρίμηνο της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου από άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα με οποιοδήποτε πλωτό μέσο προερχόμενο από τη Βόρεια Αφρική, καθώς και την επιστροφή τους χωρίς καταγραφή στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής. Πέντε είναι τα κύρια ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, τόσο σχετικά με τον νομικό χαρακτηρισμό και τις πολιτικές σκοπιμότητες της επίμαχης ρύθμισης, όσο και ως προς τη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης:
Πρώτον, αν η ρύθμιση αυτή συνάδει με τις ευρωπαϊκές και τις διεθνείς, υπερνομοθετικής ισχύος δεσμεύσεις της χώρας. Η απάντηση είναι αδιαμφισβήτητα αρνητική. Η ρύθμιση είναι αντίθετη προς το άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες, το άρθ. 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τα άρθ. 18 και 19 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, τα άρθ. 6 και 7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το άρθ. 3 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, τα άρθ. 3 και 4 του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν και το άρθ. 98 της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, στα οποία κατοχυρώνεται το δικαίωμα πρόσβασης στο άσυλο και η απαγόρευση επαναπροώθησης.
Ρήτρες παρέκκλισης από την εφαρμογή των προηγούμενων κανόνων του διεθνούς δικαίου, που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη, δεν προβλέπονται. Όπως επεσήμαναν ήδη, μεταξύ άλλων θεσμικών οργάνων, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και ο Συνήγορος του Πολίτη, η επιστροφή των προσώπων αυτών στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής τους χωρίς εξατομικευμένη εξέταση των αιτημάτων ασύλου παραβιάζει το δικαίωμα στο άσυλο και δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί ούτε με την επίκληση τυχόν έκτακτων συνθηκών.
Δεύτερον, ερωτάται αν είναι εύλογη η θεμελίωση της ρύθμισης από τους συντάκτες της στο γεγονός ότι δήθεν «συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 15 της ΕΣΔΑ, σύμφωνα με το οποίο τα συμβαλλόμενα κράτη, σε περίπτωση δημοσίου κινδύνου που απειλεί τη ζωή του έθνους, μπορούν να λάβουν μέτρα ακόμη και κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στην ΕΣΔΑ, στο απαιτούμενο από την κατάσταση απολύτως αναγκαίο όριο».
Ωστόσο ο ισχυρισμός αυτός είναι πραγματολογικά μη υποστηρίξιμος. Όπως επισημαίνει η ΕΕΔΑ, η διακινδύνευση της ασφάλειας και της θεσμικής σταθερότητας της χώρας, την οποία επικαλείται η Κυβέρνηση, δεν δικαιολογείται από τα διαθέσιμα στοιχεία και τις πραγματικές συνθήκες δεδομένου άλλωστε ότι η Ελλάδα έχει μακρά εμπειρία στη διαχείριση μεταναστευτικών ροών και διαθέτει τις αναγκαίες υπηρεσίες για την ορθολογική λειτουργία του συστήματος υποδοχής.
Τρίτον, ερωτάται τι θα απογίνουν οι πρόσφυγες που δραπέτευσαν από συνθήκες πολέμου, κινδύνου ζωής ή βασανιστηρίων σε αυταρχικά καθεστώτα, τη στιγμή που δεν υφίστανται συμφωνίες για να τους υποδεχτούν άλλα κράτη. Πού θα επιστραφούν «χωρίς καταγραφή»; Θα εγκαταλειφθούν στη θάλασσα; Θα επαναληφθούν εγκλήματα όπως το ναυάγιο της Πύλου; Θα φυλακιστούν σε απάνθρωπες συνθήκες; Μπορεί να δώσει σαφείς απαντήσεις η Κυβέρνηση ή θα παραμείνει εγκλωβισμένη στην θεσμικά επικίνδυνη ακροδεξιά ρητορεία και πρακτική της;
Μήπως πράγματι “απειλείται η ζωή του έθνους” μας, όπως ισχυρίζεται η Κυβέρνηση, από μερικές εκατοντάδες εξαθλιωμένους πρόσφυγες, που δραπετεύουν από πολέμους, εγκληματικά καθεστώτα και κλιματικές καταστροφές; Ή βρέθηκε επιτέλους ένας νέος εχθρός για να συσπειρώσει το Ακροδεξιό ακροατήριο ενόψει των πολιτικών πιέσεων που δέχεται η Κυβέρνηση από τα δεξιά της; Μήπως αυτή ήταν η πολιτική σκοπιμότητα της ρύθμισης Πλεύρη;
Μήπως ο πραγματικός εχθρός βρίσκεται εντός των τειχών της χώρας και είναι οι Φραπέδες και οι Χασάπηδες, οι απευθείας αναθέτοντες αστρονομικά ποσά σε ημετέρους, οι χειραγωγούντες τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι ανεπαρκείς διαχειριστές της εξωτερικής πολιτικής, οι άρχοντες της κλεπτοκρατίας και των υποκλοπών, οι αποδομητές των δημόσιων αγαθών και της ασφάλειας των συγκοινωνιών, οι τροπαιούχοι της ακρίβειας και της διαφθοράς, οι εγκέφαλοι του αλόγιστου υπερτουρισμού και των εκατομμυρίων αιγοπροβάτων που μετακινούνται μεταξύ Κρήτης και Γράμμου, εκείνοι που αφήνουν τώρα μερικές εκατοντάδες δυστυχισμένους να αργοψήνονται μέσα στον καύσωνα για “παραδειγματισμό”, ώστε δήθεν να μην τολμήσουν να έλθουν και άλλοι;
Τίθεται ωστόσο και ένα τελευταίο, πέμπτο ερώτημα, που αφορά την κοινοβουλευτική στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία υποστήριξε μεν ότι η νομοθετική ρύθμιση για την αναστολή των αιτήσεων για χορήγηση ασύλου είναι αντισυνταγματική και αντίθετη στο ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, όμως στην ονομαστική ψηφοφορία επέλεξε αντί της καταψήφισής το “παρών”.
Κατά τη γνώμη μου τέτοιες αντιφατικές και μεσοβέζικες αποφάσεις όχι μόνο κλονίζουν την αξιοπιστία των πολιτικών κομμάτων που τις επιλέγουν, αλλά αντί να ικανοποιήσουν τους πάντες και να μην τα χαλάσουν με κανέναν, όπως επιδιώκουν, τελικά καταλήγουν να ενοχλούν όλες τις πλευρές και να καθιστούν τους εκφραστές τους περίγελο. Όσο καλή διάθεση και αν έχει κανείς απέναντι στην αξιωματική αντιπολίτευση, ήταν θεσμικά απαράδεκτη και πολιτικά αυτοκαταστροφική η στάση της στη Βουλή για τη ρύθμιση Πλεύρη, η οποία καταδικάστηκε από όλες τις ανεξάρτητες φωνές και από θεσμικά όργανα όπως η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και ο Συνήγορος του Πολίτη, που δεν μπορούν ασφαλώς να χαρακτηριστούν ούτε ως “ακτιβιστές” ούτε ως αιθεροβάμονες “δικαιωματιστές”.