Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 28/9/2010
Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου κυβερνητικής θητείας του ΠΑΣΟΚ, επιχειρούνται οι πρώτες αποτιμήσεις των πεπραγμένων του. Ωστόσο, αντί να μπουν στη ζυγαριά οι θετικές και οι αρνητικές επιλογές του, όπως γίνεται παραδοσιακά, η περίοδος που διανύθηκε σημαδεύθηκε από τη «συγκυβέρνηση» του κυβερνώντος κόμματος με την τρόικα, υπό τη σκιά του μνημονίου με τους διεθνείς δανειστές.
Πώς μεταφράζεται αυτό το «μοντέλο διακυβέρνησης» στη γλώσσα της πολιτικής επικοινωνίας, από την πλευρά της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας; Πολύ απλά, τα θετικά πιστώνονται στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου και τα αρνητικά στους επαχθείς όρους που έθεσε η τρόικα για να μη χρεοκοπήσει η χώρα, μετά την καταστροφική πενταετία της Νέας Δημοκρατίας. Άρα, ενδεικτικά, το ρηξικέλευθο σχέδιο Καλλικράτης πιστώνεται στο ΠΑΣΟΚ, ενώ η μεταρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων εις βάρος των εργαζομένων χρεώνεται στην τρόικα και κατ’ επέκταση στη νεοδημοκρατική διακυβέρνηση. Για τον εξορθολογισμό του συστήματος προσλήψεων στο Δημόσιο τα εύσημα λαμβάνει η κυβέρνηση, αλλά για τη μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων η ευθύνη αποδίδεται στο ΔΝΤ.
Στο σημείο αυτό προβάλλεται από διάφορες πλευρές μια σειρά ενστάσεων. Ήταν αναπόφευκτο το μνημόνιο; Συνιστούσε πράγματι τη μόνη λύση; Θα οδηγήσει τελικά σε σωτηρία από τη χρεοκοπία ή απλώς θα την καθυστερήσει, μεριμνώντας κατά βάση για τα συμφέροντα των τραπεζών και των διεθνών δανειστών και επιβαρύνοντας τα μεσαία και χαμηλά στρώματα; Αλλά και πέρα από αυτό, δεν διέθετε η κυβέρνηση περιθώρια διαπραγμάτευσης που θα της επέτρεπαν να συνάψει ένα λιγότερο επαχθές μνημόνιο, με δικαιότερη κατανομή των βαρών μεταξύ των εχόντων και των ασθενέστερων στρωμάτων; Συνεπώς, αποτελούσαν μονόδρομο οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ;
Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι ήταν ορθές οι απαντήσεις που οδήγησαν στις πολιτικές των προηγούμενων μηνών, παραμένει σε εκκρεμότητα ένα κρίσιμο ζήτημα: η απαισιοδοξία, η μοιρολατρία και η συλλογική κατάθλιψη που επέφεραν στην ελληνική κοινωνία τόσο το νεοφιλελεύθερο σοκ όσο και η καταστροφολογική ρητορεία που το συνόδευσε, συνιστούν μια αναπότρεπτη κατάσταση ή καλλιεργήθηκαν σκοπίμως; Και ποιες είναι οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που προκαλεί η απόγνωση στην οποία περιήλθαν οι κάτοικοι της χώρας; Κατάρρευση της κατανάλωσης, συντριβή της επιχειρηματικότητας, φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, πολιτική απάθεια και αποξένωση είναι ορισμένες από αυτές.
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το ΠΑΣΟΚ παρέλαβε πριν από δώδεκα μήνες ένα κράτος στα πρόθυρα της διάλυσης. Ίσως είναι πρόωρο να αποτιμηθεί εάν οι πολιτικές που «επιστρατεύθηκαν» απέναντι στην κρίση αποτελούσαν τη βέλτιστη οδό για την αποφυγή της χρεοκοπίας. Άλλωστε το ενδεχόμενο της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους κάθε άλλο παρά έχει αποκλειστεί, όπως αποδεικνύουν τα spreads. Ωστόσο η εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων δεν συνιστά αυτοσκοπό. Το ζητούμενο για κάθε κυβέρνηση αποτελεί η συλλογική ευημερία. Και αυτή δεν επιτυγχάνεται με την καλλιέργεια της μοιρολατρίας και της καταστροφολαγνείας.