Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 31/12/2007
Παρ’ όλο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι από τη Μεταπολίτευση η Ελλάδα γνώρισε μια πρωτόγνωρη δημοκρατική σταθερότητα, ωστόσο πληθαίνουν τους τελευταίους μήνες οι φωνές που εκφράζουν ανησυχία ή αγωνία για την προϊούσα έκπτωση, απαξίωση και αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών θεσμών. Μπορεί βέβαια φαινομενικά, από άποψη τυπικής τήρησης της συνταγματικής τάξης, το πολιτικό σύστημα να εμφανίζει μια εσωτερική σταθερότητα, όμως αν εξετάσει κανείς την ουσία των πραγμάτων διαπιστώνει ποικίλες, αλληλεπιδρώσες και σωρευόμενες δυσλειτουργίες. Η διαπίστωση αυτών των δυσλειτουργιών δεν αποτελεί κατασκεύασμα επιστημόνων, πολιτικών αναλυτών ή δημοσιογράφων, αλλά αποτυπώνεται με αύξουσα ένταση σε σειρά ερευνών κοινής γνώμης, εδώ και αρκετά χρόνια, που αποκαλύπτουν τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων πολιτών απέναντι στην πολιτική τάξη, στα κόμματα και, ευρύτερα, στους πολιτικούς θεσμούς.
Αυτή η δυσαρέσκεια της ελληνικής κοινωνίας έναντι του πολιτικού συστήματος τροφοδοτείται διαρκώς από φαινόμενα διαφθοράς ή αναξιοπιστίας της πολιτικής τάξης, της δημόσιας διοίκησης και της Δικαιοσύνης, από την αναποτελεσματικότητα των κρατικών μηχανισμών να εγγυηθούν στοιχειώδη βιοτικά αγαθά, από την υποβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους, από την αύξουσα κοινωνική αβεβαιότητα και ατομική ανασφάλεια, από τη συνεχή χειροτέρευση της καθημερινής ζωής. Ομως η κρίση του πολιτικού συστήματος δεν εκδηλώνεται πρωτίστως μέσα από την αναποτελεσματικότητα του κράτους ή τα φαινόμενα κομματισμού και διαφθοράς, αλλά μέσα από την αδυναμία των πολιτικών κομμάτων να προτείνουν αξιόπιστες λύσεις, την αναπαραγωγή ενός κενού λόγου και αντιλόγου περί μεταρρυθμίσεων, που στην πραγματικότητα δεν αποτελούν παρά πρόσχημα διαχειριστικών μικροπολιτικών.
Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται σήμερα η κρίση του πολιτικού συστήματος είναι πολύ πιο επικίνδυνος από τις κρίσεις που γνώρισε η ελληνική πολιτεία πριν από τη Μεταπολίτευση. Και αυτό διότι ενώ μέχρι το 1974 οι εχθροί της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου ήταν ορατοί διά γυμνού οφθαλμού, σήμερα οι θεσμοί φαινομενικά λειτουργούν. Ομως μόνο φαινομενικά, και όχι σύμφωνα με το πραγματικό νόημα και περιεχόμενό τους.
Το αποτέλεσμα είναι η απαξίωση των θεσμών και η αποπολιτικοποίηση, που ενισχύονται από την αποϊδεολογικοποίηση των πολιτικών συγκρούσεων, την υποβάθμιση της σημασίας της διάκρισης ανάμεσα σε Αριστερά και Δεξιά, την καλλιέργεια μιας παραπλανητικής αντίληψης ότι όλες οι σημαντικές αποφάσεις ετεροκαθορίζονται πλέον από απομακρυσμένα υπερεθνικά κέντρα ή από «νομοτέλειες», όπως η μονόπλευρη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
Η κρίση του πολιτικού συστήματος μπορεί να ξεπεραστεί μόνο εάν σταματήσουν η πολιτική τάξη και η κοινωνία πολιτών να προσποιούνται ότι η ελληνική πολιτεία βαίνει καλώς. Ας παραδεχθούμε επιτέλους ότι οι πολιτικοί θεσμοί τείνουν να μετατραπούν σε ένα πουκάμισο αδειανό και ας συζητήσουμε απροκατάληπτα και ουσιαστικά για το τι θα μπορούσε να αλλάξει.