Εφημερίδα “ΒΗΜΑ”, 31/03/2006
Τόσο από πολιτική όσο και από συνταγματική σκοπιά, το κρίσιμο κριτήριο για την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων είναι εν τέλει αν και με ποια μορφή μπορεί να διασφαλιστεί ότι θα λειτουργήσουν κατά τρόπο συμβατό με την επιστημονική ελευθερία, άρα κατοχυρώνοντας την αυτοδιοίκησή τους και, περαιτέρω, υποτάσσοντας το επιχειρηματικό κριτήριο στα δυο προηγούμενα, συνταγματικά κατοχυρωμένα και αδιαπραγμάτευτα συστατικά της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Ακόμη και ύστερα από αναθεώρηση του Συντάγματος θεωρώ ότι δεν θα μπορούσε να αναιρεθεί η δέσμευση να διασφαλιστούν αυτές οι καταστατικές όψεις του Πανεπιστημίου, πράγμα που κατά τη γνώμη μου αποτελεί εξαιρετικά σύνθετο αν όχι άλυτο πρόβλημα, τουλάχιστον ως προς ιδιωτικά Πανεπιστήμια με κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Πανεπιστήμιο με επιχειρηματική λογική, με δέσμια την επιστημονική έρευνα και διδασκαλία και χωρίς εγγυήσεις αυτοδιοίκησης απλά δεν είναι Πανεπιστήμιο. Υπό αυτό το πρίσμα, το διακύβευμα δεν θα πρέπει να εντοπίζεται, και νομίζω κακώς έχει εστιαστεί στο σημείο αυτό ο σχετικός διάλογος, στο ζεύγμα δημόσιο ή ιδιωτικό, αλλά στο ζεύγμα επιστημονική ελευθερία και αυτοδιοίκηση ή κυριαρχία της επιχειρηματικής λογικής στο Πανεπιστήμιο. Ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια που θα λειτουργούσαν υπό τις ίδιες συνταγματικές εγγυήσεις που λειτουργούν τα κρατικά Πανεπιστήμια δεν αντιλαμβάνομαι γιατί θα πρέπει να θεωρούνται a priori ολίσθημα.
Ως προς την αναγκαιότητα της αξιολόγησης θεωρώ καταρχάς ότι αποτελεί ένα εργαλείο χρήσιμο για κάθε δημόσια υπηρεσία και για κάθε δημόσιο λειτουργό ή υπάλληλο, είτε αφορά αυτοδιοικούμενους φορείς είτε μη. Το πρόβλημα εντοπίζεται συνεπώς στο ποια θα είναι η μορφή της αξιολόγησης, ποιος θα τη διενεργεί και ποιες θα είναι οι συνέπειές της. Με γνώμονα τις συνταγματικές εγγυήσεις της πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης η αξιολόγηση πρέπει κατά τη γνώμη μου, εκ του Συντάγματος, να διεξάγεται από όργανα με εγγυήσεις ανεξαρτησίας. Το κρισιμότερο όμως είναι ότι εφόσον δεν αναθεωρηθεί η συνταγματική ρύθμιση περί αυτοδιοίκησης στην κατεύθυνση της αυτονομίας ή, πάντως, της ευρύτερης αυτοτέλειας, θεωρώ ότι θα ήταν αντισυνταγματική η σύνδεση της χρηματοδότησης με τους δείκτες αξιολόγησης, δεδομένου ότι σήμερα οι επιδόσεις των Πανεπιστημίων είναι εν πολλοίς δέσμιες των νομοθετικών και διαχειριστικών επιλογών της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.
Ως προς την αναγκαιότητα της αξιολόγησης θεωρώ καταρχάς ότι αποτελεί ένα εργαλείο χρήσιμο για κάθε δημόσια υπηρεσία και για κάθε δημόσιο λειτουργό ή υπάλληλο, είτε αφορά αυτοδιοικούμενους φορείς είτε μη. Το πρόβλημα εντοπίζεται συνεπώς στο ποια θα είναι η μορφή της αξιολόγησης, ποιος θα τη διενεργεί και ποιες θα είναι οι συνέπειές της. Με γνώμονα τις συνταγματικές εγγυήσεις της πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης η αξιολόγηση πρέπει κατά τη γνώμη μου, εκ του Συντάγματος, να διεξάγεται από όργανα με εγγυήσεις ανεξαρτησίας. Το κρισιμότερο όμως είναι ότι εφόσον δεν αναθεωρηθεί η συνταγματική ρύθμιση περί αυτοδιοίκησης στην κατεύθυνση της αυτονομίας ή, πάντως, της ευρύτερης αυτοτέλειας, θεωρώ ότι θα ήταν αντισυνταγματική η σύνδεση της χρηματοδότησης με τους δείκτες αξιολόγησης, δεδομένου ότι σήμερα οι επιδόσεις των Πανεπιστημίων είναι εν πολλοίς δέσμιες των νομοθετικών και διαχειριστικών επιλογών της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.